Βασικές συμβουλές για σωστό προσανατολισμό χωρίς πυξίδα
Αν είστε έξω στη φύση για ελεύθερο κάμπινγκ ή πεζοπορία , υπάρχει πάντα μια μικρή πιθανότητα να χαθείτε στο δάσος ή στο βουνό, ειδικά χωρίς χάρτη ή πυξίδα. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε σε κάθε περίπτωση για τον προσανατολισμό, είναι ότι για να μπορούμε να βρούμε όλα τα σημεία του ορίζοντα, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε ένα από αυτά. Αυτό είναι αρκετό για να προσδιορίσει το που βρίσκονται και τα υπόλοιπα σημεία, αφού θα αποτελέσει την σταθερά μας.
Τα σημεία του ορίζοντα ως γνωστόν είναι :
? Βορράς (Β), North (N)
? Νότος (Ν), South (S)
? Ανατολή (Α), East (E)
? Δύση (Δ) West (W)
Οι άξονες των σημείων του ορίζοντα που προκύπτουν είναι δύο
? Βορράς-Νότος
? Ανατολή-Δύση
Σαν σημείο αναφοράς για το προσανατολισμό στα μέσα πλοήγησης έχουμε το μαγνητικό βορρά, ο οποίος ανάλογα με το σημείο που βρισκόμαστε έχει απόκλιση από το πραγματικό βορρά.
Οπότε αν χρησιμοποιήσουμε και εμείς το ίδιο σημείο αναφοράς, κοιτώντας προς το βορρά:
? Ο νότος είναι πίσω μας.
? Η ανατολή δεξιά μας.
? Η δύση αριστερά μας.
Αυτό είναι μία σταθερά που πρέπει να μην το ξεχνάμε ποτέ αν μιλάμε για προσανατολισμό, επίσης ο καθένας μπορεί να το θυμάται με τον δικό του τρόπο, π.χ που βρίσκονται τα άλλα σημεία όταν κοιτάμε την ανατολή.
Λίγο-πολύ όλοι έχουμε ρίξει μια ματιά στο χάρτη της Ελλάδας, αν τον φέρνουμε στο μυαλό μας, ίσως μας βοηθήσει στο προσανατολισμό σε μερικές περιπτώσεις και σε συνδυασμό με τα σημεία του ορίζοντα.
Γενικά όμως για όσους βγαίνουν για δραστηριότητες στη φύση και έχουν την πολυτέλεια να κοιτάξουν έναν χάρτη πιο πριν, το ελάχιστο είναι να έχουν μία απλή αντίληψη της τοποθεσίας που πάνε με σκοπό να είναι πιο εύκολο για το προσανατολισμό που ενδεχομένως να χρειαστούμε,
π.χ αν βρισκόμαστε σε ένα σημείο που έχει θάλασσα να ξέρουμε από πια μεριά είναι αυτή, κ.ο.κ.
Προφανέστατα όσο πιο λεπτομερής είναι αυτή η απομνημόνευση τόσο πιο εύκολος είναι ο προσανατολισμός. Μερικές τέτοιες λεπτομέρειες μπορεί να είναι από :
Θέσεις φυσικών σταθερών
? Βουνά
? Θάλασσα
? Ποτάμια
? Λίμνες κ.τ.λ
Θέσεις μη φυσικών σταθερών
? Χωριά
? Γέφυρες
? Ναοί
? Κεραίες
? Δρόμοι
? Κτίσματα
? Πεδιάδες κ.τ.λ
Σε δραστηριότητες όπως η πεζοπορία ή ορειβασία ο σωστός προσανατολισμός είναι τουλάχιστον αναγκαίος.
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις στην φύση που μπορούν να μας βοηθήσουν στο προσανατολισμό μας με σκοπό να πλοηγηθούμε προς κάποια κατεύθυνση του ορίζοντα.
Αυτό που χρειάζεται είναι να παρατηρήσουμε τα σημάδια που μαρτυρούν μια κατεύθυνση και όπως έχουμε αναφέρει αυτό είναι αρκετό για το προσανατολισμό στη φύση, βέβαια αυτό είναι κατά προσέγγιση και αρκετές φορές σε συνάρτηση με την ιδιομορφία του χώρου που πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπ’ όψιν, μερικά από αυτά είναι τα παρακάτω :
Προσανατολισμός με τη παρατήρηση φυσικών σημαδιών
? Φυτά-δέντρα, γενικά τα περισσότερα φυτά-δέντρα τείνουν να γέρνουν με προσανατολισμό προς την μεριά που θα έχουν μεγαλύτερη ηλιοφάνεια αλλά και λόγο του ότι ο βόρειος άνεμος φυσάει πιο δυνατά, εκτός αυτού πρέπει να έχουμε κατά νου ότι στην πλευρά όπου το φυτό δείχνει να έχει την λιγότερη ανάπτυξη αλλά και για τα δέντρα ότι συνήθως η μεριά που ο φλοιός τους είναι πιο χοντρός, βρίσκεται ο βορράς.Επίσης μπορεί να παρατηρήσουμε ότι η βόρεια πλευρά ενός δέντρου κρατάει πιο πυκνό χιόνι επάνω του
? Βρύα-λειχήνες, στο κορμό ενός δέντρου, σε ένα τοίχο ή ένα βράχο συνήθως στη βόρεια πλευρά του διακρίνουμε να έχουν αναπτυχθεί τα βρύα-λειχήνες, λόγω του ότι παράλληλα παρουσιάζεται περισσότερη υγρασία από αυτή τη μεριά μπορούμε να βρούμε το βόρειο προσανατολισμό.
? Φωλιά, τα μυρμήγκια τοποθετούν την είσοδο της φωλιάς τους με τέτοιο τρόπο ώστε να προστατεύονται από τους βοριάδες, συνεπώς το περισσότερο ανάχωμα βρίσκετε με προσανατολισμό προς τη μεριά του βορρά. Επίσης αυτό είναι κάτι που το κάνουν τα περισσότερα θηλαστικά, δηλαδή η είσοδος της φωλιάς να είναι από τη μεριά του νότου.
? Υδρόβια ζώα (πουλιά, βατράχια, ψάρια) δείχνουν μία προτίμηση στο να επιλέγουν τη δυτική πλευρά της όχθης του ποταμού ή της λίμνης
? Βράχια, συνήθως τα βράχια που βρίσκονται εκτεθειμένα, η βορεινή τους πλευρά είναι πιο σκούρα λόγο υγρασίας
? Αέρας, ο ποιο ζεστός αέρας είναι ο νοτιάς,ο πιο κρύος ο βοριάς.
? Οι λόφοι τείνουν στην βόρεια πλευρά τους να είναι πιο υγροί και ποώδεις, οπότε αν σε λίγα λεπτά μπορούμε να πατήσουμε και τις δύο μεριές, στη βόρεια πλευρά τους δημιουργούνται λιγότεροι ήχοι κατά το βάδισμα μας, άρα μπορεί να αποτελέσει μία βοήθεια για το προσανατολισμό.
Επίσης για τον προσανατολισμό στη φύση , μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και κάποια σημάδια από ανθρώπινα δημιουργήματα.
Προσανατολισμός με κτίσματα
? Στις εκκλησίες, κατά κανόνα το ιερό τους είναι τοποθετημένο στην ανατολή.
? Στα νεκροταφεία ο σταυρός των μνημάτων είναι προσανατολισμένος στην δύση.
? Τα δορυφορικά πιάτα, επί το πλείστον δείχνουν προς το νότο.
? Οι Ηλιακοί συλλέκτες, λόγω μεγαλύτερης ηλιοφάνειας είναι τοποθετημένοι με προσανατολισμό να κοιτούν προς το νότο.
Με τον πολικό αστέρα
Τη νύxτα μπορείς να προσδιορίσεις το Βορρά με τον πολικό αστέρα. Ο πολικός αστέρας έχει προνόμιο να μην αλλάζει θέση γιατί βρίσκεται πάνω στον άξονα περιστροφής της γης και γι’ αυτό δείχνει πάντα τον Βορρά ενώ προσδιορίζεται εύκολα από τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου. Η Μεγάλη Άρκτος βρίσκεται πάντα στο βόρειο τμήμα του ορίζοντα και αναγνωρίζεται εύκολα από το σχήμα κατσαρόλας που σχηματίζουν τα επτά άστρα της. Αν από τα άστρα α και β της Μεγάλης Άρκτου χαράξεις μια νοητή γραμμή και την προεκτείνεις προς το α, 5 φορές το μήκος α-β, τότε θα βρεις τον πολικό αστέρα που ανήκει στον αστερισμό της Μικρής Αρκτου.
